روز جهانی محيط زيست: آلودگی درياها و وضعيت خليج فارس و دريای خزر

روز پنجم ژوئن روز جهانی محيط زيست اعلام شده است. مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال 1972 يعنی 32 سال پيش اقدام به نامگذاری يک روز در سال به نام روز محيط زيست کرد. گزارش اسماعيل مهاجر درباره معضل آلودگی درياها و به خصوص وضعيت خليج فارس و دريای خزر- برنامه جام جهان نما سازمان ملل متحد در سال جاری شعار خود را "حفظ درياها از آلودگی" اعلام کرد و تامين آب های پاک را از اهداف خود قرار داد. هفتاد درصد سطح کره زمين را درياها پوشانده است و زمانی مردم بر اين باور بودند که وسعت درياها اجازه می دهد آلودگی های ايجاد شده توسط انسان ها عملا توسط درياها پاکسازی شود. همچنين تصور می شد درياها منبعی بی پايان برای ماهيگيری و صيد ديگر جانداران هستند. درياها بر خلاف خشکی ها که پديده مالکيت خصوصی قرن ها در آن جا افتاده، مناطق آزاد متعلق به همه تلقی می شدند. اما امروزه که شهرهای ساحلی جهان ميليون ها نفر جمعيت دارند، بيش از 40 درصد از جمعيت زمين در کنار درياها زندگی می کنند و ميزان آلودگی هايی که وارد دريا می شود، به شدت افزايش يافته ديگر نمی توان درياها را مناطق آزاد دانست و آنها را آلوده به انواع سموم و فضولات کرد و انتظار داشت که وضع طبيعی حيات حفظ شود. برنامه محيط زيست سازمان ملل در گزارشی اعلام کرده است 150 منطقه مرده در درياها و اقيانوس های جهان وجود دارد که در آنها به دليل آلودگی به نيتروژن ناشی از کودهای شيميايی و فضولات صنعتی، اکسيژن آب شديدا کاهش يافته و در نتيجه حيات در آن مناطق از بين رفته است. دکتر دهزاد، کارشناس محيط زيست و استاد دانشگاه در ايران در اين باره می گويد: اين مناطق عمدتا مناطق کناره ای هستند که با خشکی ارتباطی نزديک دارند. وی می گويد از آن بيم دارد که تعداد واقعی اين مناطق بسيار بيشتر از رقمی باشد که از سوی سازمان ملل اعلام شده است. دکتر دهزاد منطقه عسلويه در جنوب ايران را از جمله اين مناطق مرده می داند که به لحاظ ارزش های دريايی و ساحلی منطقه ای بسيار با ارزش است که به دلايل اقتصادی به منطقه بهره برداری و استقرار صنايع پتروشيميايی تبديل شده است. دکتر دهزاد می گويد موادی که در نتيجه فعاليت اين نوع صنايع به آب های دريا سرازير می شوند به طور مستقيم به حيات اين مناطق دريايی حمله می کنند و آنها را از بين می برند. دکتر اسماعيل کهرم، کارشناس حيات وحش و محيط زيست و استاد دانشگاه در تهران نيز درباره آلودگی خليج فارس می گويد: در خليج فارس آلودگی نفتی آنچنان زياد است که تا حدی آلودگی شيميايی را تحت الشعاع قرار داده است. دکتر کهرم می گويد ميزان جيوه ای که در ماهی های استخوانی، وجود دارد پنج برابر استانداردهای جهانی است. وی می گويد آلودگی های فلزی تمام مضرات فلزات سنگين مانند مسموميت و کاهش هوش و کاهش وزن را به دنبال دارد. اما اسماعيل کهرم بر فراوانی آلودگی های نفتی در خليج فارس تاکيد دارد و می افزايد دريای مازندران نيز از گزند آلودگی ها در امان نبوده است. وی می گويد در دريای مازندران دو نوع آلودگی داريم: يکی آلودگی های ايجاد شده توسط کشورهای شمال اين دريا که از تکنولوژی های قديمی استفاده می کنند و شمال دريای مازندران را به مواد نفتی آلوده می کنند و دوم خود ما در ايران که مصرف کننده بزرگ سموم و کودهای شيميايی هستيم و سموم مختلف را وارد دريا می کنيم. آب، اين سموم و نفت را با هم مخلوط و ترکيبی سمی ايجاد می کند که حيات دريايی را مورد تهديد قرار می دهد.